Kích thích buồng trứng trong thụ tinh ống nghiệm IVF phương pháp tối ưu nhằm tạo ra từ 2-3 nang noãn trưởng thành và phóng noãn để tăng khả năng có thai. Tùy thuộc theo mỗi trường hợp khác nhau, tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân để có phác đồ kích thích buồng trứng phù hợp.
Mục lục
Quy trình thụ tinh ống nghiệm
Thụ tinh ống nghiệm là gì ?
Thụ tinh ống nghiệm IVF là phương pháp hỗ trợ sinh sản, sử dụng kỹ thuật lấy tinh trùng từ người chồng và trứng của người vợ cho thụ tinh trong phòng thí nghiệm tạo thành phôi thai rồi sau đó, đưa phôi thai vào tử cung của người vợ để làm tổ, bắt đầu một thai kỳ.
Để bắt đầu cho một lần thụ tinh trong ống nghiệm, bạn phải chuẩn bị rất nhiều thứ từ tâm lý, sức khỏe, chi phí đến việc chuẩn bị cho thai kỳ. Bạn sẽ phải làm rất nhiều các xét nghiệm sàng lọc để có thể chọn lựa trứng và tinh trùng khỏe mạnh, đảm bảo cho việc tiến hành thụ tinh không xảy ra rủi ro, không để lại những biến chứng sau này cho thai.
Quy trình thụ tinh ống nghiệm diễn ra như thế nào ?
Trong quá trình thụ tinh ống nghiệm, rụng trứng rất quan trọng, có thể nói là mang tính quyết định hiệu quả của việc thụ tinh.
Theo chu kỳ kinh nguyệt, mỗi tháng phụ nữ sẽ chỉ rụng một trứng. Do đó, để có thể lấy được nhiều trứng trong cùng một thời điểm để nhằm tạo ra nhiều phôi thai hơn, các bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc kích rụng trứng cho những bệnh nhân đang chuẩn bị làm thụ tinh trong ống nghiệm, thường bắt đầu vào ngày thứ 2 của chu kỳ kinh.
Có những phác đồ kích thích buồng trứng nào ?
Như đã nói ở trên, tùy thuộc theo mỗi trường hợp khác nhau, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân để có thể đưa ra một phác đồ kích thích buồng trứng phù hợp. Các phác đồ đang được ứng dụng rộng rãi trên lâm sàng chủ yếu là dùng thuốc để tác động vào vùng dưới đồi qua đó tác động tới buồng trứng qua GnRH đồng vận và GnRH đối vận.
Các phác đồ đang được ứng dụng để kích thích buồng trứng hiện nay:
- Phác đồ clomiphen citrat với gonadotropins.
- Phác đồ gonadotropins đơn thuần.
- Phác đồ phối hợp GnRH agonist với gonadotropins.
- Phác đồ dài hạn.
Trong các phác đồ trên thì phác đồ phối hợp GnRH agonist với gonadotropins đến nay vẫn được sử dụng phổ biến cho hiệu quả tối ưu nhất trong các trường hợp thụ tinh ống nghiệm.
Phác đồ kích thích buồng trứng GnRH đồng vận
GnRH là một hormone được tiết ra ở vùng dưới đồi, có tác dụng kích thích tuyến yên tổng hợp và giải phóng FSH (kích thích sự phát triển của noãn bào tố, kích thích noãn chín, kích thích tiết estrogen), LH (hormone kích thích hoàng thể, làm noãn chín, khởi phát quá trình giải phóng noãn, đồng thời tăng tiết noãn tố).
Cơ chế kích thích:
- GnRH agonist khi được đưa vào cơ thể sẽ gắn vào các receptor của GnRH của tuyến yên, kích thích tuyến yên giải phóng ra FSH và LH. Điều này đạt hiệu quả cao nhất khi tác dụng vào pha nang noãn. Việc sử dụng GnRH agonist kép dài trong 1 – 2 tuần sẽ đạt được tác dụng ức chế tuyến yên. Khi tuyến yên bị ức chế đồng nghĩa với việc lượng FSH, LH được tiết ra cũng giảm xuống.
- Nghiên cứu đã chứng minh việc sử dụng GnRH trên lâm sàng không ảnh hưởng làm giảm tỷ lệ chu kỳ mà còn làm tăng số lượng noãn do kích thích các noãn phát triển đồng bộ. Nhờ đó, GnRH đồng vận có tác dụng cải thiện tỷ lệ thai lâm sàng.
Đỉnh LH là yếu tố quan trọng giúp kích thích nang noãn trưởng thành. GnRH đồng vận có tác dụng ngăn ngừa có hiệu quả đỉnh LH nên không gây ra sự phóng noãn sớm nhưng ngược lại, nó gây ra sự ức chế đối với quá trình phát triển của các tế bào hạt cũng như sự phát triển của noãn làm giảm chất lượng noãn kéo theo tỷ lệ thụ tinh thấp, mà nếu có thể thụ tinh thì chất lượng phôi cũng thấp.
GnRn đồng vận làm tăng sự tuyển mộ các mô nang noãn giúp nang noãn phát triển đồng bộ nên có thể thu hút được nhiều noãn trong một khoảng thời gian, phục vụ cho việc thụ tinh ống nghiệm, có số lượng phôi nhiều hơn để có thể chọn lựa được những phôi khỏe mạnh, tăng tỷ lệ có thai.
Các thuốc sử dụng: Diphereline 0,1 mg tiêm dưới da, Diphereline 3,75mg tiêm bắp.
Đường sử dụng: Tiêm dưới da hằng ngày hoặc tiêm bắp liều duy nhất, hoặc dạng xịt mũi.
Lưu ý: phương pháp này không sử dụng cho những bệnh nhân đang có thai.
Phác đồ kích thích buồng trứng sử dụng Gonadotropins
Là phương pháp điều trị vô sinh áp dụng cho những trường hợp vô sinh do không phóng noãn và kích thích buồng trứng để hỗ trợ sinh sản.
Gonadotropins là một hormone thuộc thùy trước tuyến yên bao gồm FSH và LH, trong nhau thai, nguồn gốc của Gonadotropins là HCG. Cả 3 hormone này đều có tác dụng kích thích sự phóng noãn.
Một số tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng Gonadotropins để kích thích buồng trứng:
- Xảy ra hiện tượng hội chứng quá kích buồng trứng: trường hợp này chiếm 5% tổng số bệnh nhân sử dụng phương pháp.
- Có thể xảy ra hiện tượng đa thai do kích thích nhiều nang noãn cùng lúc, cùng phát triển. Khả năng này chiếm 25% tổng số các trường hợp.
- Có nguy cơ tắc mạch ở những bệnh nhân béo phì hay gia đình có tiền sử về bệnh lý tim mạch.
- Có thể xảy ra phản ứng viêm tại chỗ: Sưng, đỏ, mẩn, ngứa.
Các thuốc sử dụng:
FSH tái tổ hợp:
- Là dòng thuốc được ưu tiên sử dụng đầu tiên trong các trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm.
- Thuốc sử dụng trên lâm sàng: follitropin α (Gonal-f) và follitropin β (Puregon)
- Cách sử dụng: tiêm dưới da.
FSH có nguồn gốc từ nước tiểu:
- Qua thử nghiệm lâm sàng cho thấy FSH nguồn gốc từ nước tiểu khi sử dụng cho các trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm thì tỷ lệ thụ thai thấp hơn so với FSH tái tổ hợp.
- Thuốc sử dụng: Fostimon, Menopur.
- Cách sử dụng: tiêm bắp liều duy nhất.
HCG:
- Nguồn gốc từ nước tiểu
- HCG được sử dụng để nhằm tạo sự trưởng thành cho nang noãn. Trên lâm sàng, lượng HCG sử dụng càng thấp thì càng hạn chế được nguy cơ hội chứng quá kích buồng trứng ở những bệnh nhân có nguy cơ cao.
- Các thuốc biệt dược: Pregnyl, Profasi.
- Cách sử dụng: Tiêm bắp liều duy nhất
Các vấn đề cần chú ý khi kích thích buồng trứng
Khoảng cách giữa đáp ứng tốt với kích thích buồng trứng và quá kích buồng trứng là rất nhỏ.
Sự đáp ứng với kích thích buồng trứng ở từng người khác nhau sẽ khác nhau, do đó, việc quyết định loại thuốc, liều thuốc, phác đồ kích thích buồng trứng và theo dõi trong quá trình kích thích phải được các bác sĩ có kinh nghiệm xem xét kỹ.
Tăng hay giảm liều Gonadotropins cần phải dựa trên siêu âm và nội tiết trong quá trình theo dõi sự phát triển nang noãn và các triệu chứng lâm sàng của người bệnh.
Ngưng kích thích buồng trứng khi không có nang phát triển hoặc quá nhiều nang phát triển (vì có thể gây nguy cơ quá kích buồng trứng).
Thời điểm sử dụng HCG gây phóng noãn phù hợp sẽ mang lại hiệu quả cao.
Nếu chu kỳ điều trị thất bại, số lượng nang noãn kém hay nội mạc tử cung mỏng, thay đổi phác đồ kích thước hiệu quả hơn là thay đổi thuốc.
